Onderzoekers Guus van Dongen, Dick den Hertog en Toby Kiers hebben de Impact Awards 2023 ontvangen. De prijs beloont de uitmuntende bijdragen van deze vooraanstaande Amsterdamse onderzoekers wier werk een betekenisvolle impact heeft gehad op de samenleving. Er zijn drie categorieën: Gezondheid, Maatschappij en Milieu & Klimaat.
Voor de prijsuitreiking maakte ik drie films, waarin een overzicht gegeven wordt van wat de hoogleraren bereikt hebben in hun carri
Toby Kiers, professor of Evolutionary Biology at the Vrije Universiteit Amsterdam
Toby Kiers doet onderzoek naar ondergrondse ecosystemen. Ze ontdekte dat schimmels onder de grond zich volgens economische principes gedragen. Ze wisselen voedingsstoffen uit met de plantenwortels waarmee ze symbiose aangaan. Een hoge biodiversiteit helpt hierbij, maar juist die biodiversiteit staat onder druk.
“Ondergrondse ecosystemen lopen het gevaar vernietigd te worden. Schimmels helpen de opwarming van de aarde te beperken door koolstof onder de grond in hun netwerken te zuigen.” Meer kennis over de betekenis van schimmels speelt een grote rol bij het behalen van de klimaatdoelen. Met de Society for the Protection of Underground Networks (SPUN), die Kiers heeft opgericht, moedigt ze meer onderzoekers in lokale gemeenschappen wereldwijd aan om monsters te nemen van ondergrondse ecosystemen, deze te onderzoeken en te begrijpen. “Ik denk dat de meeste mensen begrijpen dat het voedsel dat ze eten uit de grond komt en verantwoordelijk is voor hun gezondheid en welzijn. Maar ze weten veel minder over hoe schimmels helpen de bodem bij elkaar te houden en voedingsstoffen te verplaatsen.”
Guus van Dongen, professor of medical imaging and biomarkers at Amsterdam UMC
Guus van Dongen ontwikkelde nieuwe beeldvormingstechnieken om het gedrag van medicijnen in het lichaam op moleculair niveau in beeld te brengen. “We hebben geen idee wat medicijnen werkelijk in ons lichaam doen. Het is alsof je zonder navigatie Amsterdam binnenrijdt.”
“Eén manier is om medicijnen licht radioactief te maken, zodat ze oplichten op een scan: een radioactieve TomTom. Dit kan bijvoorbeeld worden gebruikt bij de behandeling van kanker. Van Dongen: “Naarmate mensen ouder worden, worden we steeds vaker geconfronteerd met neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer. En onze hersenen zijn behoorlijk afgesloten, dus om een medicijn daar te krijgen en er zeker van te zijn dat het het doel bereikt, zijn er geen andere opties dan via beeldvorming.” Van Dongen was tevens de drijvende kracht achter de oprichting van het Amsterdam UMC Imaging Center en heeft een nieuwe uitdaging gevonden bij een biotechbedrijf waar hij onlangs aan de slag ging: “Imming toepassen op het hele ontwikkelingsproces van nieuwe medicijnen, zodat we ervoor zorgen dat ze doen wat ze moeten doen.”
Dick den Hertog, professor of Operations Research at the University of Amsterdam
Dick den Hertog laat zien dat wiskundige optimalisatie oplossingen kan bieden voor een breed scala aan maatschappelijke problemen. Of het nu gaat om het optimaliseren van de dijkhoogten in Nederland, de locaties van ziekenhuizen in landen als Oost-Timor en Vietnam of de voedselketens van het Wereldvoedselprogramma (waarvoor hij het innovatieve Optimus-model ontwikkelde).
Nu werkt hij voor The Ocean Cleanup aan het optimaliseren van de vaarstrategie om in een bepaalde tijd zoveel mogelijk plastic uit de oceaan te vissen. “Het gaat vaak om problemen waarbij je veel mogelijke beslissingen kunt nemen. Het controleren van alle mogelijkheden met de computer duurt erg lang. Maar met slimme wiskundige technieken vind je binnen een paar minuten de beste.” Daarom heeft Den Hertog nu het Analytics for a Better World Institute opgericht. Om ervoor te zorgen dat onderzoeksresultaten echt gebruikt worden en daadwerkelijk impact hebben.